ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Οι λέξεις πολιτισμός και παιδεία είναι στενά δεμένες μεταξύ τους. Η μία προϋποθέτει την άλλη, η μία οδηγεί στην άλλη. Τι συμβαίνει όμως όταν και οι δύο πρέπει να δεθούν με την εκπαίδευση;

Η οργάνωση μιας σχολικής εορτής ή γενικότερα πολιτιστικής δραστηριότητας, είναι διδασκαλία με έναν διαφορετικό τρόπο, αλλά και με μεγάλη παιδαγωγική σημασία. Τον ίδιο όρο, διδασκαλία, χρησιμοποιούσαν οι πρόγονοί μας για μια θεατρική παράσταση δράματος. Ο μαθητής που συμμετέχει σε μια σχολική εορτή για την Επανάσταση του 1821, είτε ως οργανωτής είτε ως θεατής, εμβαθύνει στις γνώσεις που απέκτησε στην τάξη για τον αγώνα των Ελλήνων και με τη δραματοποίηση του λόγου (απαγγελία, μουσική, τραγούδι, χορός) εκφράζει τα συναισθήματά του, την εθνική του υπερηφάνεια, το νεανικό ενθουσιασμό του! Καθαίρεται.......

Πετυχημένη πολιτιστική δραστηριότητα δεν είναι αυτή που σκοπό έχει να εντυπωσιάσει με το πλήθος των πληροφοριών και το μέγεθός της, αλλά αυτή που θα παρουσιάσει έτσι τα πράγματα, ώστε να γίνουν ελκυστικά και απλά.

Το κλειδί της επιτυχίας είναι η δραματουργία του σεναρίου!!! Όταν οργανώνουμε μια δραστηριότητα πολιτιστική έχουμε ένα υλικό. Με αυτό το υλικό πρέπει να πειραματιστούμε, να παίξουμε, να στηθούμε απέναντί του διαλεκτικά. Είμαστε οι σκηνοθέτες και το υλικό δεν είναι τίποτα άλλο από ένα σενάριο που χρειάζεται δραματοποίηση. Πώς; Βάζοντας σε λειτουργία ένα από τα πιο συναρπαστικά παιχνίδια αντιθέσεων. Ο έμπειρος καθηγητής με τον νέο, άπειρο, αλλά αυθόρμητο και ενθουσιώδη μαθητή. Οι τύποι, τα πρέπει της γνώσης με την ουσία της διδασκαλίας.

Και όλα αυτά γιατί; Όχι για ένα πουκάμισο αδειανό.....Αλλά για ένα σχολείο μέτοχο και συμμέτοχο στον πολιτισμό......... Για μαθητές που δεν είναι θεατές, αλλά οργανωτές μιας σχολικής πολιτιστικής δραστηριότητας τώρα, της πολιτιστικής ταυτότητας της κοινωνίας μας αύριο.......που δεν επιλέγονται, αλλά επιλέγουν και ξέρουν να παρουσιάζουν και να αυτοπαρουσιάζονται. Δε ζητάμε από το μαθητή να παρακολουθήσει και να......χειροκροτήσει τη δουλειά μας. Τον θέλουμε να συμμετέχει με όποιο τρόπο μπορεί. Και έχει πολλούς τρόπους για να μας εκπλήξει ευχάριστα και να κάνει τη συνεργασία μαζί του απολαυστική.

Οι Αθηναίοι πρέσβευαν ότι το θέατρο διδάσκει και όλη η πόλη συμμετείχε σε αυτή τη διδασκαλία. Οι σχολικές πολιτιστικές δραστηριότητες διδάσκουν και όλο το σχολείο καλείται να συμμετέχει. Είναι λάθος να τα αναλαμβάνουμε όλα εμείς, να παίζουμε όλους τους ρόλους εμείς. Ο καλός σκηνοθέτης μοιράζει τους ρόλους.

Στην τάξη αν κυριαρχεί ο μονόλογος το μάθημα θα αποτύχει. Το ίδιο θα συμβεί σε όλες τις σχολικές δραστηριότητες όπου, ακούσια ίσως, προβάλλουμε το μοντέλο του δάσκαλου-αυθεντία.

Ο δάσκαλος έχει συγκεντρώσει το υλικό του, ανάλογα με αυτό που έχει αναλάβει, την έμπνευσή του, τα ενδιαφέροντά του, το σκοπό και τα μηνύματα που θέλει να δώσει. Στην οργάνωση, στην επιλογή των θεμάτων, στο «στήσιμο» θα ζητήσει την συνδρομή και συναδέλφων. Ας μην ξεχνάμε τα λόγια της Γλύκατζη-Αρβελέρ «η μόνη μοιρασιά που κάνει πλουσιότερους αυτούς που μοιράζονται, είναι η μοιρασιά των πολιτισμικών αγαθών. Κι όσο πιο πολλοί και διαφορετικοί είναι αυτοί που μοιράζονται τις εμπειρίες τους, τόσο πιο πλούσιος γίνεται ο καθένας τους».Άλλωστε η συνεργασία των ειδικοτήτων και το άνοιγμα νέων οριζόντων μέσα από αυτή είναι εκπαιδευτικό και πολιτισμικό αίτημα.

Η συνεργασία του φιλολόγου και του μουσικού, που είναι και η πιο συνηθισμένη, δε είναι η μόνη που κρίνεται αναγκαία στα πλαίσια τέτοιων δραστηριοτήτων. Την αναζήτηση της πληροφορίας θα αναλάβει ο συνάδελφος της πληροφορικής. Τη σκηνική παρουσίαση, οι συνάδελφοι των καλλιτεχνικών, της τεχνολογίας, της οικιακής οικονομίας. Αλλά και οι άλλες ειδικότητες, ανάλογα με τις ανάγκες, συνεργάζονται. Σε ένα αφιέρωμα σ’ έναν τόπο είναι απαραίτητη η συνδρομή του δασκάλου της γεωγραφίας, της ιστορίας, της λογοτεχνίας, της μουσικής, των καλλιτεχνικών, της βιολογίας.

Οι μαθητές δεν επιλέγονται από το δάσκαλο ή τον καθηγητή με τα στερεότυπα κριτήρια, επίδοση στα μαθήματα, ικανότητα στην απαγγελία.......Έτσι αποκλείονται πάντα οι μαθητές που δε διαθέτουν αυτά τα προσόντα. Πώς αφού τους αποκλείουμε από μια τόσο σημαντική παιδαγωγική διαδικασία του σχολείου, τους ζητάμε να σέβονται το σχολείο και ό,τι αυτό περιλαμβάνει; Η οργάνωση πολιτιστικών δραστηριοτήτων είναι ο πλέον ενδεδειγμένος τρόπος για την ένταξη του μαθητή στις σχολικές διαδικασίες, όπως αργότερα η εργασία και η προσφορά στο κοινωνικό σύνολο θα συμβάλλουν στην ομαλή κοινωνικοποίησή του.

Οι μαθητές προσφέρουν τη βοήθειά τους και ο δάσκαλος, με έμπνευση και ψυχή, τους καθοδηγεί στην εργασία τονίζοντάς τους τη σημασία της προσφοράς τους, βγάζοντας τη φλόγα που ο καθένας τους έχει. Θα εκπλαγούμε από τις ικανότητές τους. Θα σχεδιάσουν, θα ζωγραφίσουν, θα τραγουδήσουν, θα χορέψουν, θα παρουσιάσουν τη δουλειά τους και κυρίως θα αυτο-παρουσιαστούν, κερδίζοντας την εκτίμηση όλων στο μικρόκοσμο του σχολείου, αλλά και την αυτο-εκτίμηση,την τόσο σημαντική για την πορεία τους.

Η συνεργασία με τους δασκάλους και τους συμμαθητές θα καλλιεργήσει σημαντικές κοινωνικές αρετές, όπως η άμιλλα, η ομαδικότητα, ο διάλογος, χωρίς να παραμερίζονται οι ιδιαιτερότητες και ο παράγοντας προσωπικότητα. Άλλωστε από μια τέτοια γόνιμη συνεργασία θα ωφεληθεί και ο δάσκαλος, ο οποίος θα αισθανθεί κάποιες φορές «μαθητής», καθώς έχει να διδαχτεί πολλά από τους ενθουσιώδεις και ταλαντούχους μαθητές του. Η εναλλαγή των ρόλων είναι το πιο γοητευτικό παιχνίδι αυτής της διαδικασίας, αρκεί να είμαστε έτοιμοι και να έχουμε το χάρισμα και τη φαντασία να το δεχτούμε και να γίνουμε παίχτες του.

. Η δράση, η κίνηση στην επιλογή του υλικού, στην οργάνωση, πρέπει να υπάρχει και στην παρουσίασή του. Η χορωδία, οι μαθητές που διαβάζουν, απαγγέλλουν, οι δάσκαλοι,(χρησιμοποιώ τον όρο με την ευρύτερη σημασία του), οι θεατές, όλοι γίνονται ένα, οδηγώντας το σχολείο στον αληθινό προορισμό του, στην παροχή παιδείας μέσα από δρόμους νέους, στη χαρά, που τόσο πολύ λείπει από τα εκπαιδευτικά μας δρώμενα.

Τι θα προκύψει από όλα αυτά; Μια δράση και μια αντί-δραση! Ο μαθητής θα δράσει στο χώρο της εκπαίδευσης και θα αντιδράσει προβάλλοντας το εγώ του μέσα στο σύνολο, τις ικανότητές του, τα θέλω του, συνεργαζόμενος με τους συμμαθητές και τους δασκάλους του. Αυτή η δράση-αντίδραση θα συμπληρώσει τη γνώση που έχει αποκτήσει στην τάξη κάνοντάς τη να ευδοκιμήσει. Το σχολείο θα ενταχθεί στην κοινωνία, αναζητώντας και βρίσκοντας τον πολιτισμό σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινότητάς της.

Σήμερα μας τρομάζει η παγκοσμιοποίηση. Μας φοβίζει εμάς τους δυνατούς πολιτιστικά Έλληνες μια τέτοια προοπτική. Μπορούμε να υπερασπιστούμε τον πολιτισμό μας , την ανθρωπιά μας με συνεχή εγρήγορση, προ-τείνοντας και προ-τάσσοντας τον πολιτισμό μας. Το σχολείο με τις διάφορες πολιτιστικές του δραστηριότητες έχει πολλά να προσφέρει σε αυτό τον τομέα και ο ρόλος του Έλληνα δάσκαλου είναι ιδιαίτερα σημαντικός.